ماهرجب و ماه شعبان و ماه رمضان شرافت زیادی دارند و در فضیلت آنها روایاتبسیاری وارد شده است. از حضرت رسول (صلى الله علیه و آله) روایت شده که: ماه رجب ماه بزرگ خدا است و ماهى در حرمت و فضیلت به آن نمىرسد و جنگیدنبا کافران در این ماه حرام است و رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است وماه رمضان ماه امت من است کسى که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجبخشنودى خدای بزرگ می‌گردد و غضب الهى از او دور می گردد و درى از درهاىجهنم بر روى او بسته گردد.
ازحضرت موسى بن جعفر(علیهماالسلام) روایت شده است که: هر کس یک روز از ماهرجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال، از او دور شود و هر کس سه روز از آنرا روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد.
وهمچنین فرمود که: رجب نام نهرى است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسلشیرینتر است. هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد البته از آن نهربیاشامد.
از امام صادق(علیه السلام) روایت است که حضرت رسول اکرم( صلىالله علیه و آله) فرمود که: ماه رجب ماه استغفار امت من است پس در این ماهبسیار طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است و رجب را "أصب" مىگویند زیرا که رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته مىشودپس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ».
ابنبابویه از سالم روایت کرده است که گفت: در اواخر ماه رجب که چند روز از آنمانده بود، خدمت امام صادق(علیه السلام)رسیدم. وقتی نظر مبارک آن حضرت برمن افتاد فرمود که آیا در این ماه روزه گرفتهاى؟ گفتم نه والله اى فرزندرسول خدا. فرمود که آنقدر ثواب از تو فوت شده است که قدر آن را به غیر ازخدا کسى نمىداند به درستى که این ماهى است که خدا آن را بر ماه‌هاى دیگرفضیلت داده و حرمت آن را عظیم نموده و گرامی داشتن روزه دار را در این ماهبر خود واجب گردانیده است.
پس گفتم یابن رسول الله اگر درباقیمانده این ماه روزه بدارم آیا به بعضى از ثواب روزهداران آن نائلمىگردم؟ فرمود: اى سالم هر کس یک روز از آخر این ماه را روزه بدارد خدااو را ایمن گرداند از شدت سکرات مرگ و از هول بعد از مرگ و از عذاب قبر وهر کس دو روز از آخر این ماه را روزه بگیرد از صراط به آسانى بگذرد و هرکس سه روز از آخر این ماه را روزه بگیرد ایمن گردد از ترس بزرگ روز قیامتو از شدت‌ها و هول‌هاى آن روز و برات بیزارى از آتش جهنم به او عطا کنند. و بدان که براى روزه ماه رجب فضیلت بسیار وارد شده است و روایت شده که اگرشخصی قادر بر آن نباشدهر روز صدمرتبه اینتسبیحات را بخواند تا ثواب روزه آن را دریابد: سُبْحَانَ الْإِلَهِالْجَلِیلِ سُبْحَانَ مَنْ لا یَنْبَغِى التَّسْبِیحُ إِلا لَهُ سُبْحَانَالْأَعَزِّ الْأَکْرَمِ سُبْحَانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزََّ وَ هُوَ لَهُأَهْلٌ .
اعمال مشترک ماه مبارک رجب
اینها اعمالی است که انجام دادن آنها متعلق به همه ماه است و اختصاصى به روز معینی ندارد و آن چند مورد است :
1- در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین(علیه السلام) در حجر در غره خواندند، خوانده شود:
"یَامَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَلِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّوَ مَوَاعِیدُکَ الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیکَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُکَالْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِمُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ إِنَّکَعَلَى کُلِّ شَىْءٍ قَدِیرٌ ."
2- دعایی را که از امام صادق(علیه السلام) روایت شده، خوانده شود:
«خَابَالْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَکَ وَضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِکَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِانْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیْرُکَمَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُکَمُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ وَ حِلْمُکَمُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَوَ سَبِیلُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِىهُدَى الْمُهْتَدِینَ وَ ارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلاتَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَ اغْفِرْ لِى یَوْمَالدِّینِ .»
3- از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که در ماه رجب این خوانده شود
اللَّهُمَّإِنِّى أَسْأَلُکَ صَبْرَ الشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَمِنْکَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَکَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّالْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّالْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَىمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِکَعَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِکَ عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُاللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِالْمَرْضِیِّینَ وَ اکْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»
قابل توجه است که ادعیه دیگری نیز برای این ماه عزیز ذکر شده است که می‌توانید به مفاتیح الجنان مبحث اعمال ماه رجب رجوع نمایید .
4- از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت شده که: هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ»و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و کسى که چهار صد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.
5- از نبی مکرم اسلام روایت است: کسىکه در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عز و جلبراى او صد هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید .
6- روایت است کسى که در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دست‌ها را بلند کند وبگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیردخدا از او راضى باشد و به برکت ماه رجب، آتش او را مس نکند .
7- در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: أَسْتَغْفِرُ اللهَ ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَ الْآثَامِ "گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد .
8- سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فضیلتبسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یاهزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود. و نیز روایت کرده کههر کس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود که او را به بهشت بکشاند.
9- سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم(صلى الله علیه و آله) روایت کرده که: هرکس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر، چهار رکعت نماز بگزارد ودر هر رکعت حمد یک مرتبه و آیة الکرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنجمرتبه بخواند، و سپس ده مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ»حق تعالى براى او از روزى که این نماز را گزارده تا روزى که بمیرد هر روزهزار حسنه به او عطا فرماید، و او را به هر آیه‌ای که خوانده شهرى در بهشتاز یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرمایداو را حورالعین و از او راضى شود .
10- سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود. زیرا که روایت شده هر کس در یکى از ماه‌هاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.
11- از حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که: هر کس در یک شباز شب‌هاى ماه رجب ده رکعت نماز به این نحو که در هر رکعت حمد و قل یاایها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او رامی‌آمرزد.
اعمال شب و روز اولماه رجب
شب اول
این شب، شب شریفى است و در آن چند عمل وارد شده است .
1- وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّى وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.
واز حضرت رسول صلى الله علیه و آله منقول است که چون هلال رجب را مىدیدمىگفت: اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِى رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَاشَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِاللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ.
2- غسل.
حضرترسول اکرم(صلى الله علیه و آله) فرموده‌اند: هر کس ماه رجب را درک کند واول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌شود مانندروزى که از مادر متولد شده است.
3- زیارت امام حسین علیه السلام .
4- بعد از نماز مغرب بیست رکعت، یعنی 10 تا دو رکعتی نماز گزارده شود. تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در پناه باشد.
5- بعد از نماز عشاء دو رکعت نماز گزارده شود بدین نحو:
دررکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد وألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سى مرتبه لا إِلَهَإِلا اللهُ بگوید و سى مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالى گناهان او رابیامرزد مانند روزى که از مادر متولد شده است.
روز اول رجب
این روز، روز شریفى است و برای آن چند عمل ذکر شده است:
1- روزه .
روایتشده که حضرت نوح (علیه السلام) در این روز به کشتى سوار شد و به کسانى کههمراه او بودند امر فرمود روزه بگیرند که هر کس این روز را روزه بگیرد،آتش جهنم یک سال از او دور شود .
2- غسل .
3- زیارت امام حسین علیه السلام.
ازامام جعفر صادق(علیه السلام) روایت شده است که: هر کس امام حسین (علیهالسلام) را در روز اول رجب زیارت کند، خداوند او را بیامرزد. البته قابلذکر است که زیارت از راه دور هم مورد قبول است ان شاء الله.
لیلة الرغائب ( شب آرزوها)
از جمله شبهای بزرگ و باعظمت ماه رجب شب جمعه اول این ماه است.معروف به لیلة الرغائب، اعمالمخصوصی در این شب ذکر شده که به واسطه آن اعمال برکات و پاداش فراوان برانسان سرازیر می‌شود.
رغائب جمع رغیبه است به معنی «امرٌ مرغوب فیهعکاء کثیر» یعنی شبی که در آن عطاها و مواهب فراوان بدست می آید در حدیثاست شب جمعه اول این ماه احیاء و بیداری و نیایش فضیلت ویژه دارد و موجبدستیابی به عطایای ارزشمند حضرت پروردگار است، در حدیث است که رسولخدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: ملائکه این شب را به این نامنهادند و محدثان در کتابهای دعا نمازی با کیفیت مخصوصی در این شب ذکرکرده اند که پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس این نمازرا در این شب انجام دهد ثواب این نماز به نیکوترین صورت با روی خندان ودرخشان و با زبانی فصیح در شب اول قبر در حضور این فرد ظاهر شود و به اومی گوید: ای دوست من مژده می دهم تو را که از هر شدّت و سختی نجاتیافتی، نمازگزار میگوید: تو کیستی که من تاکنون چنین صورتی زیبا با چنینجلوه ای ندیدم و سخنی شیرینتر از کلام تو نشنیده ام و بویی بهتر از بویتو نبوئیدم در پاسخ میگوید: من همان نماز لیلة الرغائبم که شما انجامدادی. امشب آمده ام نزدت باشم تا حق را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم ووحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من در عرصه قیامت سایه بر سرتو خواهم افکند پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد.
کیفیت اعمال لیلة الرغائب
روزپنج شنبه اول آن ماه روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابین نماز مغرب وعشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می شود ودر هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سورهتوحید خوانده شود. و چون دوازده رکعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذکر" اللهمصل علی محمد النبی الامی و علی آله" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بارذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده،هفتاد بار ذکر "رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الاعظم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر "سبوح قدوس رب الملائکةوالروح" گفته شود. در اینجا می توان حاجت خود را از خدای متعال درخواستنمود. ان شاء الله به استجابت می رسد
سیزدهم ماه رجب و اعمال اعتکاف
ازجمله فضیلت ماه رجب آن است که ایام البیض در آن واقع شده یعنی روز سیزدهمو چهاردهم و پانزدهم و اعتکاف برای خدا و روزه داری، در آموزه های دینیبر آن تأکید و سفارش شده است.
و نیز ولادت حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السّلام) در روز سیزدهم همین ماه واقع شده.
اعمال ام داوود
یکیاز عبادتها و دعاهای معروف که در ماه رجب به انجام آن تأکید شده، اعمالام داوود است. در کتب حدیث نقل شده، جوانی در عراق که اهل معرفت بود بهدست منصور دوانیقی به مدت طولانی در زندان او گرفتار شده بود که نامشداوود بود. مادرش تاب و توان خود را در فراق پسر از دست داده بود، روزی بهخدمت امام صادق(علیه السّلام) رفت و داستان را نقل کرد و از آن حضرت چارهجویی نمود. حضرت فرمود: آیا میدانی این ماه، ماه رجب است و دعا در آن زودبه اجابت میرسد آنچه را که میگویم دقیقاً انجام ده تا فرزندت از زندانرهایی یابد.
ابتدا سه روز، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم رجب را روزهبدار و روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کن و 8 رکعت نماز به جا بیاور. (کیفیتنماز در مفاتیح الجنان ذکر شده به آن مراجعه کنید). همین که نماز را خواندپس از مدّت کمی پسرش آزاد شد پس از آن ام داوود خدمت امام صادق(علیهالسّلام) رسید و پس از عرض سلام خبر رهایی پسرش را به او رساند. امامصادق(علیه السّلام) فرمود: منصور دوانیقی در یکی از شبها جدّم علی بن ابیطالب (علیه السّلام) را در خواب دید که به او هشدار داد: هرچه زودترفرزندم داوود را آزاد کن و گرنه تو را در آتش می اندازم. منصور هنگامی کهآتش را در مقابل خود دید دستور داد که داوود را آزاد کنند.
بیست و هفتم ماه رجب
روزبیست و هفتم ماه رجب روز مبعوث شدن پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله وسلّم) به رسالت و پیامبری است و روزه گرفتن در این روز مستحب و ثواب ویژهدارد برای هر کدام از این شبها اعمال مخصوصی ذکر شده است
