بابت صفات حروف
کلمه «صفت» در لغت بمعنای «حالت شیئ» است ،مانند:سیاهی_سفیدی_تندی_نرمی...
صفت در اصطلاح تجویدی عبارتست از:
«کیفیت ایجاد و خروج حرف از مخرج ان».
شرح بیشتر:هوائی را که از ریه ها خارج می شود،«نفس» نامند.اگر این هوا در مسیر خروج خود در حنجره تا رهای صوتی را مرتعش سازد،«صوت» ایجاد می شود.
اگر هوا یا صوت در دستگاه تکلم(حلق.دهان.لبها)به قسمتی (مخرج)محدود می شود،«حروف»ایجاد مس شود.مثلا از عبور صوت بین دو لب،حرف«باء» یا «میم» تولید می گردد.
اما برای تولید حرف ،عامل دیگری نیز لازم است.چون اگر«مخرج»حرف به تنهایی کافی بود،از یک مخرج هیچگاه دو یا سه حرف خارج نمی شد.حال انکه در مثال فوق می بینیم که «ب» و «م» از یک مخرج ادا شده اند. معلوم می شود که چگونگی خروج حرف «ب» از مخرجش با «کیفیت» خروج حرف «م» از همان مخرج، متفاوت است.پس عامل دیگری غیر از «مخرج» مشترک، در هر یک وجود دارد که در دیگری نیست.این عامل را که سبب متمایز شدن حروف هم مخرج از یکدیگر می شود،«صفت» گویند.البته این بدان معنی نیست که حروف منفرد که در مخرج خود تنها هستند و شریکی ندارند،نیازی هم به صفت ندارند!بلکه حتی این حروف هم صفاتی دارند که هویتشان را تکمیل می کند.پس کیفیت های مختلف و حالات گوناگونی را که در هر حرف وجود دارد،«صفت» نامند.مثلا برخی حروف در خلال تلفظ، جلوی هوا را می گیرند (صفت شدت) و برخی دیگر جریان هوا قطع نمی شود...
صفات سه اثر و فایده دارند:
اول اینکه دو حرف هم مخرج فقط بوسیله صفات خود از یکدیگر متمایز می شوند.مثل دو حرف «سین» و «زاء» که اگر صفت جهر در حرف زاء نبود، «سین» می شد.
فایده دوم صفات ،نیکوتر و کاملتر اداء نمودن حروفی است که مخرجشان متفاوت است(و بعبارت دیگر،«هم مخرج» ندارند و منفرد هستند).
فایده سوم اینکه بوسیله صفات،حروفی قوی از حروف ضعیف شناخته می شود و این شناخت در ادغام حروف موثر است.(البته این شناخت، صرفا در فهم بیشتر مطالب مبحث ادغام،به ما کمک می کند و هرگز بدین معنا نیست که به ما صرف تشخیص حرف ضعیف از حرف قوی مجاز باشیم به اختیار خود ان را ادغام کنیم، چرا که در قرائات، اجتهاد را راهی نیست!)
