دارالقرآن الکریم صادق آل محمدص حسن آباد جر قویه علیا

واقعیت این است که با استفاده از روش نه چندان پیچیده ی تفهمی (هرمنوتیک) در فهم نخستین آیات وحی می توان به ارزش و جایگاه مفاهیمی چون خواندن، علم، قلم و معرفت پی برد. با نگاهی منطقی به این قضیه نیز می توان استنباط کرد دینی که آغازین کلامش با خواندن و علم شروع می شود، باید برای تعلیم و تربیت انسان به طور کلی، و تعلیم و تربیت دوران اولیه ی زندگی انسان اهمیتی خاص قائل شده باشد. با نظر به سیره ی پیامبر اعظم و تحلیل گفتار و کلام و رفتار حضرت، آن گونه که با فرزندان خود یا فرزندان اصحاب یا انصار عمل می کرد، این گونه استنباط می شود که پس از آموزش سواد و خط، مواردی چون تعلیم و تربیت اعتقادی، آموزش مهارت های زندگی، آداب و رسوم اجتماعی، تربیت عبادی، آموزش احکام دینی و حکمت مهمترین ویژگی های تربیت نبوی از لحاظ محتوا و مواد آموزشی بوده اند.
أ. سواد آموزی: می دانیم نخستین کلام وحی که بر پیامبر اکرم نازل شد کلمه ی «بخوان» بود و پاسخی که حضرت به جبرئیل داد این بود که «چه بخوانم، من که سواد خواندن ندارم» در پاسخ رسول خدا به روح الامین، نکته ای بس مهم برای بشر نهفته و آن اینکه پایه ی پذیرش هر مسئولیت خطیری در زندگی، داشتن سواد و توانایی های مربوط به آن است. برای همین منظور هم بود که پیامبر عظیم الشأن اسلام از همان آغاز رسالت خطیر خود به آموزش خواندن و نوشتن برای کودکان سفارش فرمود. «استفاده ی پیامبر از اسیران (جنگی) برای آموزش کودکان و گماشتن عبدالله بن عاص در مسجد مدینه برای آموزش سواد و خط بیانگر سیره ی حضرت در توجه به آموزش و سواد در دوران کودکی است». (1)
ب. آموزش قرآن: آموزش قرآن و حکمت پس از سواد آموزی و آموزش خط مطرح شده است. آن طور که تاریخ تعلیم و تربیت در اسلام مشخص می سازد. در صدر اسلام در مکتب خانه ها، تعلیمات مقدماتی، یعنی خواندن و نوشتن و حساب ساده و اندکی شعر و تاریخ و قرآن و حدیث به صورت ساده آموزش داده می شد. (2) بدون شک، اساس سیره ی تربیتی امامان معصوم برگرفته از سیره ی نبوی است. بنابراین، زمانی که امام علی به فرزند خود امام حسن می فرماید: تعلیم و تربیت تو را با آموزش کلام خدا آغاز کردم. (3) نشان می دهد که این مرحله ی آموزش از لحاظ موضوع و محتوا پس از سواد آموزی اولیه است که از سیره ی نبی اکرم درباره ی خود حضرت (حضرت علی) و نیز درباره ی اطرافیان و یاران اولیه ی خویش گرفته می شود.
ج. آموزش آداب و مهارت های اجتماعی: آموزش آداب و مهارت های زندگی و سلوک اجتماعی همگام با رشد سنی و افزایش میزان فهم و درک اجتماعی کودکان، به صورت علمی و به هنگام رویارویی با رفتار خاصی از طرف کودکان به آن ها ارائه می شده است. احادیث بسیاری در این زمینه از شیوه ی رفتار و نوع گفتار پیامبر در زمینه ی چگونگی حرکت و نشست و برخاست در حضور والدین، آداب غذا خوردن، مسواک زدن، رعایت نظافت فردی و اجتماعی، احترام به بزرگتر، تکریم مهمان، خوش رویی و تبسم در مقابل دیگران، پیش سلام بودن و موارد مشابه دیگر نقل شده است که ارائه ی همه ی آن ها در حد این مقال نیست.

ادامه مطلب...