عید نوروز و سنت های پسندیده آن مورد تأیید اسلام عزیز است. شادی و رفت و آمد خویشان با یکدیگر (صله رحم) و نظافتی که قبل از عید انجام می شود، کمک رساندن به محرومان و نیازمندان ، دعا و مناجات هنگام تحویل سال نو ، مورد تأیید اسلام و بسیار پسندیده است.  

اما برخی از حواشی عید نوروز که اتفاق می افتد، ناشایست است و باید از آن اجتناب شود.

رفت و آمد خیلی خوب است. به شرط آنکه تفاخر و چشم و هم چشمی و به رخ کشیدن زندگی های تجملی در آن نباشد. متأسفانه در بسیاری از دید و بازدیدها فخرفروشی وجود دارد. خانه و وسایل خانه، به رخ مهمانان کشیده می شود . این تفاخر است و گناه آن بسیار بزرگ می باشد.

اگر در مجالس دید و بازدید، غیبت و تهمت و شایعه پراکنی و فتنه انگیزی باشد، عید آن افراد به عزا تبدیل می شود.

امیرالمؤمنین می فرمایند: «کُلُّ یَوْمٍ لَا یُعْصَی اللَّهُ فِیهِ فَهُوَ عِیدٌ ؛ هر روزی که در آن گناه نشود، عید است. (1)

در برخی دید و بازدیدها به جای اینکه میوه و شیرینی تناول شود، غیبت می کنند و به قول قرآن کریم، گوشت برادر مرد? خود را می خورند .

متأسفانه تجمّل گرایی در عید نوروز جایگاه عجیبی دارد. تجمّل گرایی در مصرف میوه و شیرینی خاص و گران قیمت بسیار ناپسند است. در برخی موارد مشاهده می شود که زن و مرد، وقت گران بهای خویش را در صف خریدن یک جعبه گز یا شیرینی صرف می کنند. این کار به خصوص برای زنان نکوهیده است. خوب اگر این پذیرایی ساده برگزار شود یا به صورتی که خرید آن زحمت نداشته باشد، چه اشکالی دارد؟ 

همه این کارها تجمل گرایی است و به دنبال آن چشم و هم چشمی پدید می آید. چون مثلاً صبح یک خانواده به دیدن خانواده دیگر می روند و نوع پذیرایی آنان را می بینند و عصر همان روز که قرار است آن خانواده به بازدید بیایند، حتماً باید پذیرایی مفصل تر و گران تری آماده کنند تا آز آن ها عقب نمانند. هم? این کارها گناه است. و مصیبت بالاتر اینجا است که همه باید مبتلا به این تجمل گرایی و چشم و هم چشمی باشند و اگر یک خانواده بخواهد چنین نباشد، نمی شود.  

پیامبر اکرم «صلّی الله علیه وآله وسلّم» در خصوص افراد آخر الزمان فرموده اند: «یُعَیِّرُونَهُ بِضِیقِ الْمَعِیشه ؛ به او می گویند: دیدی دیگران چه تشریفاتی داشتند؟ و او را به خاطر ساده زیستی سرزنش می کنند. »(2)

یکی دیگر از موارد تجمل گرایی در تعطیلات نوروز، اصرار برخی خانواده ها برای رفتن به مسافرت همراه با مشقت است. مسافرت هایی که در برخی موارد همراه با گناهانی مثل بی حجابی و بی عفتی و اختلاط زن و مرد است. و اگر این موارد نباشد، لااقل زحمت بسیاری برای خانواده ایجاد
می کند و مرد خانواده را مقروض و بدهکار می کند. تفریح و شادی لازم است، خوب است، باید باشد، ولی تجمل گرایی و خرج های اضافه و ایجاد زحمت برای خود و خانواده ناپسند است و بسیاری از این مسافرت ها، تفریح و شادی نیست. چند روز خستگی و بی خوابی است تا به شهر و خانه خود برگردند.

اسلام، تجمل گرائی را یک بلای عظیم بر می شمرد و در مقابل مردم را به یک لذت معنوی دعوت
می نماید. و آن عمل به قانون مواسات است. قانون مواسات یعنی اگر پول و ثروت داری، به اندازه یک زندگی متوسط خرج کن و ما بقی پول خود را به افراد نیازمند ببخش.

اگر کسی بتواند یک خانه برای افراد محتاج تهیه کند، چه لذتی دارد. کسی که بتواند یک جهیزیه برای دختری که به خاطر جهیزیه ازدواج نکرده است، تهیه کند، به دنیا ارزش دارد.

البته اسلام عزیز این لذت را در مقابل گناه اسراف و تبذیر قرار نمی دهد و اساساً این دو را طرف تناسب نمی داند. چنانکه برای اسراف و تبذیر و تجمل گرائی، وعده کیفر و عذاب شدید دارد و برای گره گشائی از امور مردم و دست گیری از هم نوعان و افراد نیازمند، می فرماید لااقل ثواب یک حج و یک عمره مقبول دارد. و می دانید حج و عمره مقبول، در هر یک میلیون نفر، برای یک نفر هم مشکل است حاصل شود.

آقایان، خانم ها زندگی برای فقرا مشکل شده است. به اندازه ای که من افراد آبروداری سراغ دارم که ماه به ماه نمی توانند گوشت تهیه کنند. فقرا با این گرفتاری کجا می توانند گوشت بخورند؟ اگر شما می توانید در رفاه زندگی کنید، به فکر کسانی باشید که نمی توانند ما یحتاج اوّلیه خود را تهیه کنند و این افراد متأسفانه بسیار زیاد هستند.

رسیدگی به فقرای آبرومند یک وظیفه همگانی است. قرآن می فرماید:

«لِیُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ ؛ هرکس به اندازه وسعش باید از دیگران دستگیری کند.» (3)

انسان حتی نمی تواند فکر آن را بکند که برخی از خانواده ها ماه به ماه گوشت نمی خورند. بچه خانواده فقیر باید پیاده از مدرسه به خانه بیاید، در راه چشم او به میوه های در مغازه ها می افتد و وقتی به خانه می رسد، در خانه آنان چیزی برای خوردن وجود ندارد. مادر او خجالت می کشد. و همین خجالت پدر و مادر از فرزند، آتش جهنم را برای افراد تجمل گرا که می توانسته اند از دیگران دستگیری کنند و نکرده اند، فراهم می کند.

تبعیض و اختلاف طبقاتی که در جامعه حاکم است، بسیار غلط است. اگر همه به فکر یکدیگر باشند و درآمدهای اضافی را با هم تقسیم کنند، رفع تبعیض خواهد شد. متأسفانه بسیاری از مردم فقط به فکر خود و خانواده خود هستند و به عنوان آبروداری کارهای تشریفاتی و تجمل گرایی می کنند. ولی نمی دانند که بی آبروترین افراد نزد امام زمان «ارواحنا فداه» کسی است که خودخور و خود محور باشد.

امام صادق«علیه السلام» می فرمایند: چنین کسی را به صف محشر می آورند، چشم های او از ترس به گودی فرو رفته است. غل و و زنجیر شده است، در پیشانی او نوشته شده است: «آیِسٌ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ» (4)، بعد خداوند او را رسوا می کند و می فرماید: نزد من منفور است. او خائن به من، پیامبر اکرم و ائم? طاهرین و خائن به مسلمانان و مؤمنین است.

بعد خداوند تفسیر می کند و می فرماید: او کسی است که می توانست حاجت مردم را برآورد و چنین نکرد. 

اگر زندگی مصرفی و تشریفاتی خوب است، برای همه باید باشد و اگر بد است، برای همه نباید باشد. چه فرقی بین دختر شما و دختر همسایه و دختر اقوام شما است که این تفاوت در جهیزیه ها و مهریه ها وجود دارد؟ بلاهای اجتماعی که دامن همه را گرفته است، در اثر تبعیض و اختلاف طبقاتی نازل می شود. از آنجا سرچشمه می گیرد که کسی به فریاد افراد محتاج و نیازمند نمی رسد.

در قرآن کریم راجع به خمس و زکات اصطلاحی، هر کدام یک آیه وجود دارد که تحت شرایطی خمس و زکات اموال را واجب می شمرد. ولی راجع به رسیدگی به دیگران و دستگیری از نیازمندان بیش از هزار آیه وجود دارد و جامعه،  این آیات شریف را و این تأکید قرآن کریم را زیر پا گذاشته است. 

بنابر تصریح قرآن کریم، اگر یتیم در جامعه ای وجود داشته باشد و گرد یتیمی بر چهره او باشد، آن جامعه بی دین و بی ایمان است.  

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ ، أَ رَأَیْتَ الَّذی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ ، فَذلِکَ الَّذی یَدُعُّ الْیَتیم» (5)

اگر کودکان یتیم شب عید لباس نداشته باشند و گرد یتیمی بر چهر? آنان باشد، جامعه مسلمان نیست. همه باید فرزندان یتیم را مثل فرزندان خودشان تکریم کنند. و کفالت آنان را بر عهده بگیرند. همه باید دیگر گرا باشند و علاوه بر یتیمان، به هم? فقرا و نیازمندان رسیدگی کنند. و به جای تجمّلات و تشریفات زشتی که در مراسم عقد و عروسی و ازدواج افراد رخنه کرده است، مایحتاج ضروری و اولیه فقرا را تهیه کنند یا مقدمات ازدواج مستضعفین را فراهم کنند. قرآن می فرماید: وای بر آن کسانی که می توانند دستگیری کنند و نکنند.  

«الَّذینَ هُمْ یُراؤُنَ ، وَ یَمْنَعُونَ الْماعُونَ» (6) 

متأسّفانه اجتماع ما مصرفی، تجملّی، اسرافی و تبذیری شده است. و اصلاح این امور نیاز به یک انقلاب دفعی دارد.

خوش آن دمی که بهاران قرارمان باشد

ظهور مهدی زهرا بهارمان باشد

به امید آن روز انشاء الله